Trầm hương là gì? Đặc điểm, công dụng và cách phân biệt

Trầm hương vốn được biết đến là loại gỗ quý hiếm và được ứng dụng rất nhiều trong đời sống. Vậy lý do gì mà trầm hương lại mắc đến vậy? Đặc điểm để nhận biết các loại trầm hương tự nhiên? cửa hàng nào uy tín để mua trầm?

I. Trầm hương là gì? 

Trầm Hương là một phần gỗ sinh ra từ vết thương bên trong cây Dó bầu (Aquilaria). Các vết thương hình thành một cách tự nhiên: bị kiến, sâu đục mối đục hoặc gãy đổ do bão. Hoặc bị tác động từ con người: khoan, đục, hoặc dùng các chế phẩm vi sinh bơm vào cây dó để tạo trầm.

Khi bị thương như vậy, cây dó sẽ tiết ra một loại mủ/nhựa để kháng cự hay chữa lành vết thương. Qua hàng chục năm, lớp dầu quanh vết thương hấp thụ thổ nhưỡng, ăn sâu vào tâm gỗ tạo ra Trầm Hương. Gỗ Trầm Hương chứa một lượng dầu rất lớn, có vị đắng, màu vàng nâu như sáp ong, tính ấm, nóng. Khối lượng trầm hương sẽ phụ thuộc vào số năm tuổi kể từ khi cây Dó Bầu bị thương. Tức là số năm tuổi càng cao thì khối lượng của gỗ trầm hương càng nặng và mùi càng thơm.

II. Cây trầm hương sống ở đâu? Xuất xứ trầm hương

Đối với các cây Dó bị thương và có tích trầm thì có thể gọi đó là Cây Trầm Hương, bề ngoài có màu xám đốm trắng, dáng cây cao, lá dài, gỗ bên trong đa phần màu trắng và 1 vài vị trí bên trong chứa lớp nhựa màu đen hay còn gọi là trầm hương.

Cây trầm hương thường sống ở Châu Á trong các khu rừng mưa nhiệt đới. Cây trầm hương thường cao từ 6 – 20 m, lá dài 5 – 11 cm rộng 2 – 4 cm, hoa có màu xanh vàng, quả của cây dài 2,5–3 cm.

Rừng dó bầu hay dó trầm tại Việt Nam
Rừng dó bầu hay dó trầm tại Việt Nam

Tại Việt Nam, trầm hương phân bố rải rác trong rừng rậm nhiệt đới có khí hậu nóng ẩm, các khu rừng nguyên sinh thuộc các tỉnh vùng núi miền Trung, Tây Nguyên như Tuyên Quang, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, đặc biệt từ Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Đã Nẵng, Quãng Ngãi, Bình Định, Ninh Thuận, Bình Thuận, đến Tây Nguyên, An Giang, Kiên Giang và đảo Phú Quốc. Trong đó, Khánh Hóa được mệnh danh là xứ sở trầm hương, nơi sinh sống của những khu trầm lâu năm nhất đất nước ta

Còn trên thế giới, cây trầm hương phân bố chủ yếu ở các nước thuộc châu Á, cụ thể là khu vực Đông Nam Á, trong những khu rừng nhiệt đới. Theo chuyên trang Wikipedia về trầm hương, Các nước có thổ nhưỡng phù hợp để cây Dó Bầu sinh sống và tạo trầm hương như Indonesia, Philippines, Việt Nam, Lào, Malaysia,…

III. 4 loại gỗ trầm hương chính và cách phân biệt

Trầm hương có mấy loại? Trên thị trường hiện nay có 4 loại trầm hương chính: Kỳ nam, Trầm hương tự nhiên, Trầm tốc, và Trầm nhân tạo. Mỗi loại trầm hương có những đặc điểm riêng biệt về mùi hương và màu sắc, vân trầm. Cụ thể thế nào, dưới đây là các loại trầm hương phổ biến và cách phân biệt cụ thể nhất bạn có thể tham khảo:

1. Gỗ trầm hương Kỳ Nam

Kỳ Nam là loại gỗ chứa hàm lượng tinh dầu trầm hương lớn, chất dầu trong Kỳ thường có màu sắc đen sẫm, dẻo sánh như loại sáp mật. Kỳ có mức giá vô cùng đắt đỏ bởi sự khan hiếm và khó khăn khi tìm kiếm.

Hiện nay, Kỳ Nam tùy thuộc vào màu sắc, mùi vị cũng như lượng dầu có trong thớ gỗ như sau được phân thành 4 loại chính theo độ quý hiếm:

Bạch Kỳ – Loại kỳ nam hiếm nhất

Bạch Kỳ Nam là loại kỳ có giá trị vô cùng cao và rất khó định lượng. Chúng có màu xám nhạt hoặc trắng ngà nên rất dễ bị nhầm lẫn với những khối đá hóa thạch hay khối nhựa dầu màu trắng. Tuy nhiên, để phân biệt bạn chỉ cần đốt phần kỳ nam lên là rõ ngay. Bởi trong Bạch Kỳ Nam chứa lượng tinh dầu lớn nên rất thơm, tỏa mùi dễ chịu, thanh khiết.

bạch kỳ
Bạch kỳ nam là loại trầm quý giá nhất

Thanh Kỳ

Đây là loại Kỳ có độ quý hiếm chỉ đứng sau Bạch Kỳ Nam, thời gian để Thanh Kỳ lên trầm là không dưới 2500 năm. Thanh Kỳ có ánh tím xanh lam rất đặc biệt, nguyên nhân được được ra là bởi chất nhựa trong loại gỗ này rất dày và đậm đặc. Nếu cắt ngang miếng Thanh Kỳ, bạn sẽ thấy sự đan xen giữa màu vàng và màu xanh lá cây ở mặt trong thớ gỗ. Chính nhờ đặc điểm này mà khi xưa, Thanh Kỳ được vua chúa sử dụng rất đa dạng.

Thanh kỳ
Hình ảnh của Thanh Kỳ

 Hoàng Kỳ

Hoàng Kỳ (còn gọi là Huỳnh Kỳ) có màu vàng đậm pha nâu như màu hổ phách và quý hiếm đứng sau bạch kỳ và thanh kỳ. Thời gian Hoàng Kỳ tích trầm thấp hơn những loại trên là từ 1500 năm trở lên. Hoàng Kỳ nổi tiếng vì có độ bóng như sa tanh nên hay được vua chúa thời xưa ứng dụng để tạo những món trang sức quyền quý và sang trọng.

Hoàng Kỳ
1 khối gỗ được cho là Hoàng Kỳ

Hắc Kỳ

Là loại kỳ có màu sắc đen tựa như hắc ín. Điểm đặc sắc của loại kỳ này chính là tinh dầu của chúng hòa quyện vào bên trong thớ gỗ rất đầy đặn. Chính vì thế mà khi cầm loại gỗ này lên, bạn sẽ thấy được chúng khá nặng tay và cứng. Tuy nhiên, để phân biệt được Hắc Kỳ thường sẽ cần đến chuyên gia với kinh nghiệm và trình độ cao mới có thể làm được.

Hình ảnh của hắc kỳ nam
Hình ảnh của hắc kỳ nam

2. Gỗ trầm Hương tự nhiên 

Trầm Hương tự nhiên được coi là họ phổ biến nhất và được sử dụng để làm tên gọi chung cho tất cả các loại Trầm. Nếu bạn còn phân phân không biết trầm hương loại nào tốt nhất thì đây chính là câu trả lời. Ngoài kỳ nam thì trầm tự nhiên là loại có giá trị và đáng dùng nhất hiện nay.

Trầm Hương tự nhiên là loại gỗ trầm rất được ưa chuộng. Trầm tự nhiên được phân loại dựa trên phân cấp và nguồn gốc. Theo phân cấp thì trầm hương tự nhiên có 3 loại: Trầm rễ, Trầm kiến, Trầm mắt tử. Cụ thể:

Trầm Rễ

Trầm Rễ được biết đến là loại trầm hương chứa nhiều tinh dầu nhất, mang mùi hương đậm đà và mạnh mẽ. Sở dĩ nó được gọi là trầm rễ bởi được lấy từ phần rễ của cây gỗ Dó Bầu (là phần rễ sâu dưới đất). Chính vì có đặc điểm là khó tìm, quý hiếm do đó mà giá trị của trầm rễ được xác định là chỉ đứng sau Kỳ Nam.

Trầm Kiến

Không chỉ được hình thành bởi thiên tai, trầm cũng có thể được tạo ra bên trong cây Dó Bầu bởi loài kiến đục thân gỗ làm tổ. Tuy nhiên, vì có lượng tinh dầu tương đối nên loại tinh dầu này chỉ lấp lửng dưới nước chứ không chìm hoàn toàn. Thế nhưng chúng cũng là loại trầm hương quý hiếm và đắt tiền. Do đó nếu bạn là dân chơi trầm chính hiệu, nhất định không thể bỏ qua loại trầm hương cao cấp này.

Trầm Mắt Tử

Trầm mắt tử còn có tên gọi khác là trầm mắt xoắn hoặc trầm ốc. Gọi là “mắt tử” là bởi khi vị trí cây Dó bị tấn công bởi những yếu tố bên ngoài và hình thành trầm hương ở vết thương đó. Trầm hương mắt tử chứa nhiều tinh dầu, đồng thời cũng vì chúng khá hiếm nên giá thành của trầm mắt tử rất cao.

Trầm hương rục

Hiện nay, sự quan tâm của người dùng đối với trầm hương rục rất nhiều. Đây là loại trầm được lấy từ những cây dó đã chết, bị vùi dập lấp đất do tác động của thời tiết, trầm rục được đánh giá cao về chất lượng. Miếng trầm rục thường có dáng mỏng và thường có nhiều khuyết điểm trên bề mặt, tuy nhiên điều này không làm giảm đi giá trị của nó.

3. Gỗ trầm tốc

Trầm tốc cũng thuộc họ Trầm nhưng hàm lượng tinh dầu ít, số năm tích trầm trên cây thường từ 10-15 năm tùy loại, vân trầm thường xen dài theo thớ gỗ nên giá trị và chất lượng không cao bằng các loại còn lại.

Tuy vậy, so với Trầm hương nhân tạo thì Trầm Tốc vẫn thuộc loại có có chất lượng ổn định, cộng thêm mức giá vừa phải hợp túi tiền nên chúng được rất nhiều khách hàng ưa chuộng. Trầm Tốc có rất nhiều loại nhưng về cơ bản vẫn có thể chia ra làm 3 nhóm như sau: Tốc Banh, Tốc Kiến và Tốc Bông.

Tốc Banh

Trầm tốc banh được xác định là loại trầm tốc chứa nhiều tinh dầu nhất hiện nay. Vân của trầm tốc banh hiện khá rõ và dày. Do lượng tinh dầu trong hạt trầm nhiều nên làm bề mặt trầm banh đều và có màu sẫm hơn. Về mùi hương, trầm banh mang hương thơm đặc trưng của trầm hương, tùy vào thời tiết lạnh hoặc nóng mà mùi hương tỏa ra cũng khác nhau. Đặc biệt, trầm tốc banh cũng có độ lưu hương khá lâu, trầm càng nhiều tuổi thì mùi sẽ càng đậm hơn.

Tốc Kiến

Trầm hương tốc kiến được tạo ra do kiến gây ra vết thương trên cây Dó Bầu, chúng không giống với vết thương do thiên nhiên tác động. Loài sâu đục kết hợp với dịch của loài kiến tạo ra sẽ tạo thành những lỗ nhỏ trên khối gỗ. Khi đó thân cây tiết ra nhựa dầu trầm để bảo vệ, theo thời gian sẽ hóa thành gỗ trầm hương.

Trầm hương tốc kiến là loại có trọng lượng nặng nhất trong các loại. Màu sắc của loại trầm này là màu xám và nâu. Chúng có vân gỗ mảnh, nhỏ và khá đều nhau. Tốc kiến hiện nay gồm có 4 loại cơ bản: tốc đĩa, tốc dây, tốc hương, tốc pi. Tốc kiến có mùi hương không quá đặc trưng, dịu nhẹ. Phải ghé sát lại mới cảm nhận được mùi hương của nó. Tuy nhiên, trong 4 loại của tốc kiến, tốc hương là loại có mùi hương mạnh nhất tuy lượng dầu không nhiều.

Tốc Kiến

Trầm hương tốc kiến được tạo ra do kiến gây ra vết thương trên cây Dó Bầu, chúng không giống với vết thương do thiên nhiên tác động. Loài sâu đục kết hợp với dịch của loài kiến tạo ra sẽ tạo thành những lỗ nhỏ trên khối gỗ. Khi đó thân cây tiết ra nhựa dầu trầm để bảo vệ, theo thời gian sẽ hóa thành gỗ trầm hương.

Trầm hương tốc kiến là loại có trọng lượng nặng nhất trong các loại. Màu sắc của loại trầm này là màu xám và nâu. Chúng có vân gỗ mảnh, nhỏ và khá đều nhau. Tốc kiến hiện nay gồm có 4 loại cơ bản: tốc đĩa, tốc dây, tốc hương, tốc pi. Tốc kiến có mùi hương không quá đặc trưng, dịu nhẹ. Phải ghé sát lại mới cảm nhận được mùi hương của nó. Tuy nhiên, trong 4 loại của tốc kiến, tốc hương là loại có mùi hương mạnh nhất tuy lượng dầu không nhiều.

Tốc Bông

Màu của trầm tốc bông khá nhạt, đa số là màu vàng. Đặc trưng của loại này là các đường sọc bên ngoài nhìn rất giống như những bông hoa, chính vì thế mà nó có tên là trầm tốc bông. Lượng tinh dầu có trong trầm tốc bông không quá nhiều và chúng hay được phân bố theo từng mảng.Chính vì vậy mà loại trầm này hay được dùng trong việc chế tạo trang sức và phụ kiện.

So với các loại trầm khác thì tốc bông có khối lượng nhẹ nhất bởi vì tuổi trầm của nó không cao hay có thể nói là chưa đạt đến mức đủ trầm. Mùi hương của trầm bông dịu nhẹ và rất khó để cảm nhận nếu bạn không phải là người thính về hương trầm.

4. Gỗ trầm hương nhân tạo

Vì giá trị của trầm hương rất cao nên nhiều người đã tạo ra những loại trầm hương nhân tạo trên thân các cây Dó Bầu từ 10 – 15 tuổi. Hiện nay, Trầm hương nhân tạo ở ngoài thị trường có 2 loại phổ biến nhất là Trầm Sánh và Trầm ép dầu.

Gỗ trầm hương sánh

Trầm sánh được tạo nên từ các lớp vỏ mỏng của cây dó bầu có ăn trầm, vì không thể khai thác dưới dạng khối gỗ nên người ta phải cắt thành từng lớp mỏng chồng lên nhau, các lớp này được gọi là sánh.

Sau đó dùng 1 một loại keo đặc biệt để ép chúng lại thành một khối phôi vuông vứt nhằm để tiện thành các sản phẩm khác nhau.Trầm sánh thường chìm dưới nước nên hay gọi là trầm sánh chìm, vì 1 số hạn chế lớn của Trầm Sánh mà tại Thiên Mộc Hương chỉ giới hạn rất ít các sản phẩm làm từ chất liệu này.

Trầm hương ép dầu

Một trong các loại có giá trị thấp nhất và có thể được xem như là hàng giả là trầm ép dầu. Tức là tinh dầu sẽ được ép nhân tạo vào thân gỗ, khiến cho thân gỗ có mùi tựa như Trầm thật. Người ta sẽ dùng thân cây dó bầu tiện thành các loại hạt, sau đó đun sôi trong nồi áp suất cùng tinh dầu Trầm, để mùi thơm cũng như tinh dầu có thể thấm vào trong từng hạt gỗ này.

Tại Thiên Mộc Hương, các loại Trầm nhân tạo không được sản xuất dành cho sản phẩm vòng tay trầm hương vì vậy khách hàng hoàn toàn có thể yên tâm. Ngoài các cách phân loại kể trên, Trầm Hương còn được tách nhỏ hơn dựa vào tính chìm hay nổi trong nước nhờ vào hàm lượng tinh dầu của từng loại Trầm, từ đó còn có Trầm chìm và Trầm Nổi trên thị trường.

IV. Tiêu chuẩn phân loại và định giá trầm hương

Phân loại trầm hương theo độ quý hiếm

Trong quá trình tạo trầm hương, khi cây tiết ra nhựa để chữa lành vết thương càng lớn đồng nghĩa với lượng dầu chứa trong phân tử gỗ càng lớn. Xét theo độ quý hiếm, hiện nay trầm hương được xếp theo thứ hạng như sau: Kỳ Nam > Trầm hương tự nhiên > Trầm Tốc > Trầm nhân tạo.

Định giá – Gỗ trầm hương giá bao nhiêu?

Hiện nay, các tiêu chí để định giá trầm hương bao gồm: mùi hương, xuất xứ trầm, tỉ lệ dầu và thể tích của khối gỗ trầm hương. Vì trầm hương có giá trị kinh tế cũng tinh thần rất lớn, do đó mà giá thành của chúng cũng rất cao. Giá gỗ trầm hương dao động từ vài triệu cho đến vài trăm triệu đồng. Tùy vào yếu tố cấu thành nên trầm hương, giá gỗ trầm sẽ dao động trong khoảng như sau:

  • Trầm hương tự nhiên: từ vài chục triệu cho đến vài trăm triệu đồng cho 1 kg trầm.
  • Trầm tốc: Giá thành trầm tốc được đánh giá là khá phải chăng, chỉ từ 10 triệu đồng trở lên cho 1 kg.
  • Trầm nhân tạo: Giá của trầm hương nhân tạo không quá cao. Thông thường chỉ dao động từ 5 triệu cho đến 7 triệu đồng cho 1 kg trầm hương.

V. Gỗ trầm hương dùng để làm gì?

Giá trị của Trầm hương không chỉ đến từ quá trình hình thành lâu dài và phức tạp mà còn bởi những ứng dụng của nó. Trầm hương được sử dụng rất nhiều trong nhiều lĩnh vực như tâm linh và chăm sóc sức khỏe. Cụ thể như sau:

Trầm hương trong đời sống tâm linh, phong thủy

Từ xa xưa, trầm hương đã được biết đến như là “thần dược” thu hút bình an, tài lộc và may mắn. Theo các chuyên gia phong thủy, trầm hương phải có tuổi đời hàng chục, hàng nghìn năm nên cực kỳ quý hiếm. Chúng được cho là bùa hộ mệnh có năng lượng lớn và giúp xua đuổi những điều xui xẻo và tà ma. Ngoài ra, nó có thể mang lại tài lộc và may mắn cho người sở hữu.

Công dụng trầm hương đối với sức khỏe 

Trầm hương hương được xem như một loại gỗ quý đã trải qua nhiều năm hấp thụ linh khí và tinh hoa của đất trời. Chính vì điều này mà từ xưa đến nay trầm hương đã được dùng như một bài thuốc hiệu quả. Mùi thơm dịu nhẹ của trầm có thể mang đến cho người dùng sự thoải mái tinh thần, thư giãn đầu óc. Dưới đây là một số công dụng tuyệt vời của trầm hương đối với sức khỏe có thể kể đến như:

ng dụng nhiều trong các lĩnh vực về Đông Y và Tây Y

Các nghiên cứu cho thấy Gỗ Trầm Hương có thành phần hóa học gồm: benzylaceton 26% metoxybenzalaceton 53% và terpen alcol 11%, acid cinamic và các dẫn xuất của nó, tất cả đều có lợi và được áp dụng trong các bài thuốc Đông Y chữa trị các bệnh về đau nhức, khó thở, nôn mửa rất hiệu quả.

Ngăn chặn ung thư 

Gỗ Trầm còn chứa một lượng lớn hợp chất quý Mangiferin, một chất có hoạt tính chống oxy hóa mạnh, được chứng minh có tác dụng kháng virus gây bệnh thủy đậu và zona, kích thích miễn dịch dịch thể và miễn dịch tế bào. Tăng cường tổng hợp interferon trong các tế bào máu, tăng sức đề kháng, tăng khả năng chống oxy hóa và chống ung thư.

Theo một nghiên cứu về trầm hương được đăng trên Tạp chí Dược thảo năm 2014, cho thấy trầm hương làm giảm số lượng tế bào trong thử nghiệm ức chế khả năng sống và gắn kết của tế bào ung thư cho thấy khả năng của việc tiêu diệt, ức chế sự gắn kết hoặc khiến tế bào ung thư tách ra.

Nguồn: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4080497/

Khử trùng, sát khuẩn

Tinh dầu Trầm Hương gần đây được ứng dụng rất nhiều trong các sản phẩm khử trùng, khử khuẩn kể từ khi covid-19 xuất hiện. Đặc biệt trong các sản phẩm xịt khử trùng, khẩu trang, dầu gió…

Cải thiện chức năng đường ruột

Đặc tính chống viêm từ tinh dầu trầm hương có thể giúp đường ruột hoạt động ổn định. Theo chuyên trang Sức Khỏe & Đời Sống, cho thấy nước cất chiết xuất trong quá trình sản xuất tinh dầu trầm hương có thể sử dụng để uống, kết hợp với các loại thảo mộc khác giúp giảm đau bụng, đầy hơi, thậm chí giảm trầm cảm và lo lắng ở những người bị hội chứng ruột kích thích.

Còn rất nhiều công dụng khác của Trầm mà rất ít người biết tới, nếu bạn quan tâm và muốn tìm hiểu chi tiết thì hãy truy cập 10 công dụng của trầm hương tại bài viết này nhé.

Ứng dụng trầm trong công nghiệp hóa mỹ phẩm

Tinh dầu trầm hương được tạo ra từ những mảnh gỗ trầm hương nguyên chất, do đó nó đảm bảo chất lượng cực kỳ cao. Một trong những lĩnh vực mà trầm hương được ứng dụng rất nhiều đó chính là dùng để chế tạo nước hoa, là nguyên liệu quý để tạo ra những loại nước hoa nổi tiếng trên thị trường hiện nay. Việc sử dụng nước hoa từ trầm hương đã và đang là trào lưu trên thế giới hiện nay bởi trải nghiệm mới lạ về mùi hương, thanh khiết và dịu nhẹ.

Các sản phẩm làm từ trầm hương nguyên chất

Ngoài ứng dụng trong phong thủy và sức khỏe, gỗ trầm hương còn được dùng để tạo ra những sản phẩm hữu ích trong cuộc sống hàng ngày. Những thương hiệu với nhiều năm kinh nghiệm như Thiên Mộc Hương luôn cung cấp đầy đủ các sản phẩm từ trầm hương với mẫu mã, kiểu dáng đa dạng để đáp ứng mọi nhu cầu của người sử dụng. Gỗ trầm hương được ứng dụng để tạo các sản phẩm như

  • Quà tặng trầm hương: vòng tay trầm hương, tượng gỗ trầm hương, mặt dây chuyền trầm hương,…
  • Sử dụng trầm hương dùng trong thực phẩm: (Trà, Rượu)
  • Các loại bột, nhang dùng để xông đốt: nhang không tăm, nhang có tăm, nhang vòng, nhang nụ, bột trầm…
  • Những món đồ thủ công mỹ nghệ từ trầm hương: Trầm hương cảnh, quạt trầm hương, dây treo xe ô tô,…

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *